Στη σχολική καθημερινότητα, υπάρχουν θεσμοί που κάνουν αισθητή την παρουσία τους: διαγωνίσματα, εορταστικές εκδηλώσεις, σχολικές γιορτές, συναντήσεις γονέων. Υπάρχουν όμως κι άλλες πρακτικές που, ενώ δρουν σιωπηλά, σχεδόν αθέατα, ασκούν βαθιά επίδραση στην ποιότητα της σχολικής ζωής. Η Σχολική Διαμεσολάβηση είναι μία από αυτές. Δεν είναι πρόγραμμα που στοχεύει στον εντυπωσιασμό και την εξωτερική προβολή, αλλά σώζει σχέσεις, μεταβάλλει νοοτροπίες, μετακινεί παγιωμένες αντιλήψεις, δημιουργεί γέφυρες εκεί που υπήρχαν τείχη.
Η Διαμεσολάβηση βασίζεται στη μη βίαιη επίλυση συγκρούσεων, στη διαλογική προσέγγιση και στην ενσυναίσθηση. Όμως στο σχολείο, η εφαρμογή της δεν είναι απλά ένας τρόπος μετάβασης από μία σύγκρουση σε μία λύση. Είναι μια παιδαγωγική πράξη, μια διαδικασία καλλιέργειας ακρόασης, αποδοχής του διαφορετικού, ένας διαφορετικός τρόπος να “βλέπουμε” τους άλλους ανθρώπους και να σχετιζόμαστε με αυτούς.
Πολλές φορές, το σημαντικότερο κομμάτι της Διαμεσολάβησης δεν είναι η λύση της συγκεκριμένης διαφοράς, αλλά η επανεύρεση της ανθρώπινης σχέσης. Δεν είναι απλά μια διαδικασία με συγκεκριμένο τυπικό, αλλά λειτουργεί μέσα από ευαισθησία, άτυπους κώδικες, συναισθηματική νοημοσύνη, κατανόηση. Δεν στηρίζεται σε αυθεντίες και σε επιβαλλόμενες λύσεις/ποινές, αλλά στην ενδυνάμωση των ίδιων των παιδιών να “βγάλουν άκρη” με τους άλλους. Χωρίς να κάνει θόρυβο, χωρίς να διεκδικεί επιβράβευση.
Όταν οι μαθητές/τριες κάθονται απέναντι ο/η ένας/μια στον/στην άλλο/η και ένας/μια συνομήλικος/η Διαμεσολαβητής/τρια τούς ρωτά “Πώς έχουν τα πράγματα από τη δική σου πλευρά” , τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι και οι δύο πλευρές είναι σεβαστές. Όταν ρωτά «Πώς αισθάνεσαι με αυτό που έγινε;», γίνεται μια σημαντική μετατόπιση: από τον θυμό στην αναγνώριση και την κατανόηση του συναισθήματος. Και όταν τέλος ρωτά “Τι μπορείς να συνεισφέρεις εσύ για να λυθεί η διαφορά μεταξύ σας”, τα παιδιά γίνονται συνδημιουργοί στη λύση, την οποία δεσμεύονται να τηρήσουν με την υπογραφή τους.
Η Διαμεσολάβηση δεν αφήνει ίχνη σε πίνακες ανακοινώσεων – αφήνει όμως μακροπρόθεσμα ίχνη στον τρόπο που οι μαθητές σχετίζονται. Δεν μετριέται σε στατιστικά, αλλά σε μικρές αλλαγές στη στάση του σώματος, στον τόνο της φωνής, στο βλέμμα. Μπορεί να αλλάξει ολόκληρο το κλίμα ενός σχολείου χωρίς ποτέ να έχει ανακοινωθεί πανηγυρικά.
Σε έναν κόσμο που διψά για σύγκρουση, η Σχολική Διαμεσολάβηση προτείνει μια άλλη στάση: σχέση αντί για έλεγχο, κατανόηση αντί για επίπληξη, συνομιλία αντί για προσπάθεια να βρεθεί “ποιος φταίει” και ποινή. Γι’ αυτό κι είναι βαθιά πολιτισμική πράξη: φέρνει στο σχολείο αξίες που αφορούν όχι μόνο τη συμβίωση, αλλά και το μέλλον μιας κοινωνίας που θέλουμε να είναι πιο δίκαιη και πιο ανθρώπινη.
[Φωτογραφία από PublicDomainPictures από το Pixabay]
